تاریخ ایالات متحده ی آمریکا
تاریخ آمریکا بهعنوان یک کشور به کمابیش دویستساله بازمیگردد، کما اینکه روز استقلال رسمی آمریکا در سال ۱۷۷۶ بود. اما آمریکا بهعنوان یک زیستگاه بشری قدمت بسیار بیشتری دارد. آمریکا یکی از ابر قدرتهای جهان است و اکنون دونالد ترامپ رئیسجمهور این کشور است.
ایالات متّحدهٔ آمریکا (به انگلیسی: The United States of America) (با نماد اختصاری USA) یا آمریکا، کشوری در آمریکای شمالی، و به پایتختی شهر واشینگتن، دی. سی. است. آمریکا سومین کشور پرجمعیت دنیا و سومین کشور پهناور جهان است، و از لحاظ نژادی و گوناگونیِ مردم، متنوعترین کشور جهان شناخته میشود. آمریکا با تولید ناخالص داخلی بیش از ۱۶٬۸ تریلیون دلار در سال، ۲۴٪ تولید ناخالص جهان و ۱۹٪ قدرت خرید جهان، بزرگترین اقتصاد در میان کشورهای جهان را داراست.
نظام حکومتیِ آمریکا در چارچوب قانون اساسی، و براساس سیستم جمهوری فدرال بنیاد نهاده شدهاست. این کشور در سال ۱۷۷۶ میلادی (۱۱۵۵ ه. خ.)، در پی اعلام استقلال و اتحاد ۱۳ مستعمرهٔ سابق بریتانیا شکل گرفت.
کشور آمریکا از شرق با اقیانوس اطلس، از غرب با اقیانوس آرام، از شمال با کشور کانادا، و از جنوب با کشور مکزیک همسایه است. این کشور از راه پایگاه دریایی گوانتانامو نیز مرز مشترک اندکی با کوبا دارد. آمریکا همچنین از طریق آلاسکا با روسیه مرز آبی دارد. به علاوه، مجموعهای از جزیرهها، ناحیهها، و مناطق متعلق به آمریکا که در سراسر جهان پراکنده شدهاند.
ایالات متحده آمریکا پس از حضور در جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم، قدرت اثرگذاری خود در جهان را گسترش داد. آمریکا به عضویت دائم شورای امنیت سازمان ملل درآمدهاست و از بنیانگذاران پیمان نظامی ناتو محسوب میشود. و پس از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد بهعنوان یک ابرقدرت منحصربهفرد درآمد. شهروند ایالات متحدهٔ آمریکا را معمولاً «آمریکایی» مینامند.
پایتخت واشینگتن دی. سی.
بزرگترین شهر نیویورک سیتی
زبان رسمی انگلیسی
زبان ملی انگلیسی (دوفاکتو)
نوع حکومت جمهوری مشروطهٔ فدرال
قوه مقننه کنگره
– مجلس علیا سنا
– مجلس سفلی مجلس نمایندگان
موارد منجر به تشکیل : از بریتانیای کبیر
اعلام : ۴ ژوئیه ۱۷۷۶
رسمی : ۳ سپتامبر ۱۷۸۳
قانون اساسی فعلی : ۲۱ ژوئن ۱۷۸۸
– مساحت ۹٬۸۳۳٬۵۱۷کیلومتر مربع (سوم)
– آبها (٪) ۶٬۹۷
جمعیت : 325,365,189 نفر (سرشماری سال 2017 / سومین کشور جهان)
تراکم جمعیت : ۳۵/km۲ (۱۸۰)
تولید ناخالص داخلی (تخمین ۲۰۱۶)
– مجموع ۱۸٬۵۵۸ تریلیون دلار (دوم)
– سرانه ۵۷٬۲۲۰ دلار (دهم)
جینی : ۴۰/۸ (شاخص جینی یا ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبهٔ توزیع ثروت در میان مردم است. بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته میشود.)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۴) ۰٫۹۱۵ (بسیار بالا) (هشتم)
واحد پول دلار آمریکا ($) (USD)
منطقه زمانی CET (ساعت جهانی-۵ تا -۱۰)
تابستانی (DST) CEST (ساعت جهانی)
جهت رانندگی راست
دامنه اینترنتی .us .gov .edu .mil .um
پیششماره تلفنی +۱
برق : اختلاف پتانسیل ۱۱۰ ولت
مختصری از تاریخچه آمریکا از کریستوف کلمب تا امروز
بیش از ده هزار سال است که انسان در قارهٔ آمریکا زندگی میکند. قاره آمریکا توسط کریستف کلمب و در سال ۱۴۹۲ کشف شد اما او به اشتباه فکر کرد که آنجا هندوستان است اما مدتها بعد آمریگو وسپوچی اعلام کرد که این قاره جدیدی است. اما تاریخ آمریکا بهعنوان یک کشور مستقل به سال ۱۷۸۳ میلادی بازمیگردد که در آن آمریکا بر طبق معاهدهٔ پاریس به رسمیت شناخته گردید.
قبل از اعلام استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۶، آمریکا مجموعهای از مستعمرات اروپایی بود. بطور مثال، اسپانیاییها در منطقهٔ فلوریدای امروزی ساکن شدند، بریتانیاییها شهر جیمز تاون در ویرجینیای امروزی را آباد کردند، هلندیها نیو آمستردام را که اکنون نیویورک خوانده میشود ساختند، و فرانسویها نیز در ایالت جنوبی لوئیزیانا و اطراف رودخانه میسیسیپی ساکن شدند. ایالت تگزاس بطور نمونه در تاریخ خود زیر شش پرچم مختلف قرار داشته است.
به تدریج با رشد و توسعه کشور، بخشهای زیادی از مستعمرات سیزدهگانه رفته رفته شاهد درگیری و شورش علیه حکومت بریتانیا شدند. بدین ترتیب جنگهای انقلاب آمریکا از آوریل ۱۷۷۵ با نبرد لگزینگتون آغاز شد، و سرانجام در سال ۱۷۸۳ در پی امضای قرارداد صلح با بریتانیا پایان یافت. نهایتاً استقلال ۱۳ مستعمرهٔ آمریکای شمالی با صدور اعلامیه استقلال آمریکا در ۴ ژوئیه ۱۷۷۶ محقق شد.
در این دوره آمریکا متشکل از ۱۳ ایالت خودمختار بود که تعارض قوانین هر ایالت مانند مالیات بر واردات باعث رکود اقتصادی و در نتیجه شورشهایی مانند شورش شیز شد به همین دلیل ۵۵ نماینده از ۱۲ ایالت (به جز رودآیلند) در فیلادلفیا منجمله جورج واشنگتن، بنجامین فرانکلین و جیمز مدیسون قانون اساسی ایالات متحده آمریکا را تصویب کردند که اکنون نیز قانون اساسی آمریکا است و از آن موقع ۲۵ اصلاحیه خوردهاست.
با شروع قرن جدید و انتقال پایتخت از فیلادلفیا به واشینگتن، دی. سی. و خرید لوئیزیانا در سال ۱۸۰۳ وسعت آمریکا شروع به گسترش بسیاری نمود، و بریتانیا که موقعیت خود را در خطر میدید در سال ۱۸۱۲ بار دیگر به آمریکا قشون کشی کرده و پایتخت جدید آمریکا را به آتش کشانید، اما موفق به استقرار در منطقه نگردید.
دو واقعهٔ بزرگ و پرتنش دیگر در تاریخ آمریکا در قرن نوزدهم یکی جنگ داخلی آمریکا و دیگری ترور آبراهام لینکلن در دهه شصت و پس از اعلامیه آزادی بردگان با استفاده از متمم سیزدهم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا توسط وی بود. سال ۱۸۶۱ شاهد جنگ داخلی آمریکا بود که با ۶۰۰٬۰۰۰ تلفات و ۵۰۰٬۰۰۰ نفر زخمی، خونینترین جنگ در تاریخ این کشور بودهاست. علت این جنگ به عدول ایالتهای جنوبی مشهور به ایالات مؤتلفه آمریکا از حاکمیت مرکزی فدرال آمریکا بازمیگردد که خواهان اختیارات مستقل (از جمله ادامه و گسترش اقتصاد برده داری) در اداره ممالک خود بودند. این جنگ در سال ۱۸۶۵ با پیروزی شمالیها به فرماندهی یولیسیز سایمن گرانت بر رابرت ای لی، پایان گرفت.
آمریکا در سالیان بعد از جنگ داخلی خود را مشغول به کشورگشایی (همانند خرید آلاسکا از روسیه) و توسعه صنعت و اقتصاد در سطح جهانی کرد. جنگ جهانی اول که هیچ صدمهای به آمریکا وارد نگردانید دلیل رشد و ترقی هر چه سریعتر کشور گشت تا اینکه حادثه سقوط بازار آزاد آمریکا در ۱۹۲۹ آغازگر یک دوره رکود اقتصادی چند ساله محسوب میگردد که در آن نزدیک به یک چهارم جمعیت آمریکا شغلهای خود را از دست دادند.
با پیروزی و غلبهٔ متفقین در جنگ جهانی دوم و شکست نهایی آلمان نازی در این جنگ و تخریب شدید زیرساختهای اقتصادی و صنعتی اروپا، آمریکا که باز کمترین خسارات را متحمل شده بود، بهعنوان قدرت بزرگ جهانی پدیدار شد. حذف شدن اتحاد جماهیر شوروی از صحنهٔ رقابت با آمریکا در میادینی چون جنگ سرد، جنگ ویتنام، و جنگ کره، عملاً آمریکا را رفته رفته در موقعیت منحصربهفردی در جهان قرار داد.
وقایع یازدهم سپتامبر آغازگر دوران جدیدی از تمرکز و حضور نظامی آمریکا در کشورهای خاورمیانه و افغانستان بود که تا به امروز ادامه دارد
جغرافیای طبیعی و جمعیت آمریکا
ایالات متحدهٔ آمریکا در نیمکرهٔ غربی زمین، و در شمال قارهٔ آمریکا واقع است. این کشور از ۴۸ ایالت همجوار، و دو ایالت جدا از دیگران (شبه جزیره آلاسکا در شمال شرق قارهٔ آمریکا و مجمعالجزایر هاوایی در اقیانوس آرام) تشکیل شدهاست. همچنین، در دو منطقهٔ حوزهٔ دریای کارائیب، و نیز بخشهایی از اقیانوس آرام، جزایر کوچک و پراکندهای وجود دارند که قلمرو آمریکا محسوب میشوند، ولی به گونهای خودگردان اداره میشوند (مانند پورتو ریکو).
آلاسکا بزرگترین و رودآیلند کوچکترین ایالت در آمریکا میباشند.
قسمتی از رشته کوههای راکی در غرب آمریکا قرار گرفتهاست که بزرگترین قله آن در ایالت کلرادو قرار دارد. مرتفعترین نقطه در آمریکا قله کوه مک کینلی (۶۱۹۴ متر) در آلاسکا میباشد. در ۴۸ ایالت پایین نیز مرتفعترین قله بر فراز کوه ویتنی (۴۴۲۱ متر) در کالیفرنیا قرار دارد. رودخانه میسیسیپی بزرگترین و مهمترین رودخانه آمریکای شمالی و چهارمین رودخانه طولانی جهان در آمریکا قرار دارد. این رودخانه که به رودخانه میسوری میپیوندد، نقش تجاری و اقتصادی مهمی برای آمریکا دارد. قسمتی از آبشار نیاگارا در مرز بین آمریکا و کانادا قرار دارد و از جاذبههای طبیعی توریستی در آمریکا به شمار میرود.
ایالات متحدهٔ آمریکا از شمال با کشور کانادا، و در جنوب با کشور مکزیک مرز خاکی دارد. این کشور در شمال غرب قارهٔ آمریکا و سواحل آلاسکا نیز با روسیه مرزهای مشترک آبی دارد. ۴۸ ایالت به هم پیوسته که خاک اصلی آمریکا را تشکیل میدهند، از شرق و جنوب شرقی به اقیانوس اطلس و خلیج مکزیک، و از غرب به اقیانوس آرام منتهی میشوند. ایالت آلاسکا نیز از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از غرب به تنگهٔ برینگ، و از جنوب غربی به اقیانوس آرام ختم میشود. مجمعالجزایر هاوایی هم در جنوب غرب خاک اصلی آمریکا و در اقیانوس آرام واقع شدهاند.
مناطق جغرافیایی و فرهنگی ایالات متحدهٔ آمریکا عبارتاند از: نیوانگلند، ایالتهای ساحلی اقیانوس اطلس، ایالتهای جنوب، ایالتهای غرب میانه (میدوست)، ایالتهای جنوب غربی آمریکا و ایالتهای غرب.
کشور ایالات متحدهٔ آمریکا در مجموع ۹٬۸۲۶٬۶۳۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که البته ۴۷۰ هزار کیلومتر آنرا جزایر پراکنده و تحت قلمرو آمریکا در اقیانوس آرام و دریای کارائیب تشکیل میدهند.
جمعیت ایالات متحده آمریکا بر پایه برآورد سال ۲۰۱۵ ادارهٔ آمار ایالات متحده آمریکا در حدود ۳۱۶٬۱۵۸٬۶۹۱ نفر تخمین زده شده است.
نرخ کلی باروری در ایالات متحده آمریکا بر پایه برآورد سال ۲۰۱۱ در حدود ۱٫۸۹ فرزند برای هر زن است.
بر اساس آمار منتشرهٔ سال ۲۰۰۳، ترکیب نژادی مردم ایالات متحده آمریکا، بدین شرح است:
سفیدها: ۸۱٪
سیاهان (آمریکاییهای آفریقاییتبار): ۱۲٫۹٪
آسیاییها: ۴٫۲٪
سرخپوستان آمریکایی: ۱٪
بومیان هاوایی و جزایر پاسفیک: ۰٫۲٪
در این آمار، نژاد اسپانیاییتبار (موسوم به هیسپانیک، یا لاتینو) همراه با نژاد سفید محاسبه شدهاست. بر اساس بررسی سال ۲۰۰۰ مهاجران کشورهای دیگر به ترتیب جمعیت برابر بودند:مکزیک(۱۷۳٬۹۱۹ مهاجر)، چین(۴۵٬۶۵۲)، فیلیپین(۴۲٬۴۷۴)، هند(۴۲٬۰۴۶)، ویتنام(۲۶٬۷۴۷)، السالوادور(۲۲٬۵۷۸)هائیتی(۲۲٬۳۶۴)، کوبا(۲۰٬۸۳۱)، جمهوری دومینکن(۱۷٬۵۳۶)، روسیه(۱۷٬۱۱۰)، جامائیکا(۱۶٬۰۰۰)کانادا(۱۶٬۲۱۰)، کره(۱۵٬۸۳۰)، اوکراین(۱۵٬۸۱۰)، پاکستان(۱۴٬۵۳۵)، کلمبیا(۱۴٬۴۹۸)، بریتانیا(۱۳٬۳۸۵)، بوسنی و هرزگوین(۱۱٬۸۲۸)، گواتمالا(۹٬۹۷۰)، ایران(۸٬۹۱۵ بنگرید به ایرانیان مقیم آمریکا)
زبان در کشور آمریکا
کشور ایالات متحدهٔ آمریکا دارای زبان رسمی نیست، گرچه انگلیسی آمریکایی نقش زبان ملی را دارد و در عمل نیز زبان اصلی کشور است. یکی از پیشنیازهای مهاجرت و اقامت در آمریکا برای خارجیان، تسلط نسبی به زبان انگلیسی است.
همچنین انگلیسی در ۲۸ ایالت بهعنوان زبان رسمی شناخته میشود، و فعالیتهایی برای به رسمیت شناختن انگلیسی بهعنوان زبان رسمی دولتی نیز در جریان است.
زبانهای مرسوم در آمریکا به ترتیب عبارتاند از:
انگلیسی آمریکایی: ۸۲٫۱٪
اسپانیولی: ۱۰٫۷٪
سایر زبانهای هند و اروپایی: ۳٫۸٪
زبانهای آسیایی و اقیانوسیه: ۲٫۷٪
سایر زبانها: ۰٫۷٪.
ایالت ها و شهرهای مهم آمریکا
کشور آمریکا ۵۰ ایالت دارد که هرکدام از آنها بنا بر سامانهٔ فدرالیِ حاکم، دارای سطح بالایی از خودگردانی هستند.
البته ناحیهٔ واشینگتن، دی. سی. جزو هیچیک از ایالات آمریکا نیست و در منطقهٔ خودمختار کلمبیا قرار دارد. ناحیهٔ کلمبیا، در اصل بخشی از ایالت مریلند بود که در سال ۱۷۹۰ برای تأسیس مرکز آمریکا، یعنی شهر واشینگتن، دی.سی. در نظر گرفته شد.
پر جمعیت ترین شهرها :
1- نیویورک ۸٬۳۳۶٬۶۹۷
2- لسآنجلس ۳٬۸۵۷٬۷۹۹
3- شیکاگو ۲٬۷۱۴٬۸۵۶
4- هوستون ۲٬۱۶۰٬۸۲۱
5- فیلادلفیا ۱٬۵۴۷٬۶۰۷
پر جمعیت ترین کلانشهر (شهر با احتساب حومه)
1- نیویورک-نیوآرک-لانگ آیلند-جرزی سیتی ۱۸٬۸۳۱٬۸۵۸
2- لسآنجلس بزرگ ۱۳٬۰۵۲٬۹۲۱
3- شیکاگو-گری ۹٬۵۲۲٬۴۳۴
4- منطقه دالاس-فورت وورث ۶٬۷۰۰٬۹۹۱
5- هیوستون-شوگرلند-گلوستون ۶٬۱۷۷٬۰۳۵
اگر لسآنجلس بزرگ را متشکل از ریورساید، سن برناردینو، انتاریو، لانگ بیچ، سنتا آنا و خود شهر لس آنجلس حساب کنیم، این منطقه شهری بیش از ۱۷٬۸۰۰٬۰۰۰ سکنه خواهد داشت که پس از کلانشهر نیویورک بزرگترین منطقه شهری ایالات متحده خواهد بود.